Voor een (snelle) kop thee pakken de meeste Nederlanders een zakje. Maar, vroeg Evermore’s theeconnaisseur Lowik Pieters zich af, is zo’n theezakje niet veel belastender voor het milieu dan losse thee? Hij voerde een levenscyclusanalyse (LCA) uit om een antwoord te vinden.
Zo’n 95% van de Nederlandse theemarkt bestaat uit theezakjes. Consumenten zetten steeds minder vaak thee in een theepot. Steeds meer mensen zetten juist thee per kop met een kleinere verpakking, omdat ze meer keuzevrijheid willen hebben. Dat betekent dus: meer (verpakking)afval.
Wel stijgt de vraag naar biologische- en kwaliteitsthee, die je steeds vaker in plastic piramidebuiltjes kunt vinden. Onderzoekers van McGill University in Canada ontdekten onlangs dat één kop thee gezet met een plastic piramidezakje evenveel microplastics los kan laten als een gemiddeld persoon in een heel jaar binnen krijgt.
Alleen volledig papieren theezakjes
Omdat er nog maar weinig over het gezondheidsrisico (en dus de milieu-impact) van microplastics bekend is, besloot Lowik zijn onderzoek te beperken tot geheel papieren theezakjes. Dat zijn zakjes die zijn gevouwen en gestikt in plaats van geniet en gelijmd. De lijm van de zakjes is namelijk niet altijd biologisch afbreekbaar. Zulke zakjes bevatten meestal óók plastics om het zakje aan elkaar te kunnen sealen.
Lowik wilde de keuze tussen losse thee of theezakjes wat duurzaamheid betreft met cijfers onderbouwen. Hij vergeleek daarom volledig papieren zakjes met losse thee gezet met een roestvrij stalen theezeef. Hij nam aan dat we de zeef tenminste duizend keer gebruiken en daarna weggooien. Het metaal kan uit de as van de vuilverbrander worden gerecycled. Voor het vak Life Cycle Assessment van zijn Masteropleiding Industrial Ecology verwerkte hij gegevens over beide zetmethoden in een computermodel. Dat programma helpt bij het analyseren van milieu-impact van de levenscyclus van een product.
Die impact is te verdelen over 10 impactcategorieën (zie het staafdiagram). Verzuring, klimaatverandering, eutrofiëring (overmatige hoeveelheden nutriënten), smog (‘photochemical oxidation’), de uitputting van abiotische hulpbronnen als mineralen en fossiele stoffen, de afbraak van ozon in de stratosfeer en toxiciteit. De laatste categorie is opgedeeld in menselijke toxiciteit, bodemtoxiciteit en toxische impact op de zoetwatervoorziening.
Milieuschade en duurzaamheid
Uit de studie blijkt dat milieuschade door verzuring, eutrofiëring en bodemtoxiciteit 30 tot 80 procent lager is bij losse thee met een rvs theezeef dan bij een papieren zakje. De uitstoot van broeikasgassen voor beide producten heeft echter ongeveer even veel effect heeft op klimaatverandering.
Die uitkomst is te verklaren als volgt: door het verwerken van een theezakje bij de vuilverbranding komt er stikstofoxide vrij in de atmosfeer. Die uitstoot lijkt hoger te zijn dan bij losse thee. Er werd aangenomen dat voor losse theebladeren bij verbranding evenveel emissies vrijkomen als bij een gemiddeld organisch product. Ook werd meegenomen dat in een nieuwe roestvrijstalen zeef ongeveer 25% van het materiaal afkomstig is van gerecyclede oude rvs producten.
Conclusie
Overigens betekent deze uitkomst niet dat losse thee altijd beter is dan theezakjes – althans qua duurzaamheid. Gebruik je de zeef bijvoorbeeld maar 100 keer en gooi je hem daarna weg, dan ben je met een papieren zakje beter uit. Ook gaat het onderzoek alleen over de Nederlandse situatie. De berekeningen voor vuilverbranding waren niet helemaal volledig: de (plastic) verpakkingen voor beide producten zijn niet meegeteld. Bovendien ziet het onderzoek het transport niet als onderdeel van de levenscyclus. Beide producten leggen ongeveer dezelfde afstand af en daarom zou het voor de vergelijking geen verschil maken.
Voor een vollediger beeld zou er een uitgebreidere studie uitgevoerd moeten worden. Hoe je het echter ook wendt of keert: een LCA is een model van de werkelijkheid waarbij de interpretatie een doorslaggevende factor voor de conclusie is.
Evermore verkoopt alleen losse thee omdat we van mening zijn dat we dan minder bijdragen aan de afvalberg. Maar vooral vinden we dat je de kwaliteit van losse thee beter kunt inschatten, omdat je de bladeren direct kunt zien.
Het onderzoek is beschikbaar op aanvraag.